سوسک پوستخوار
فقط سوسکهای خانگی نیستند که مشکل‌ساز میشوند، برخی گونه‌های این حشرات می‌توانند برای درختان نیز دردسرهای بزرگی ایجاد کنند. تا به حال درباره سوسک پوستخوار (Bark Beetle) چیزی خوانده یا شنیده‌اید؟ این سوسک، نوعی آفت درختی است که هجوم آن مخصوصاً به درختان میوه‌دار می‌تواند خسارات زیادی به بار بیاورد.
سوسک پوست خوار چیست؟
سوسک پوست خوار گونه کوچک و خاصی از سوسک است که فُرم استوانه‌ای دارد و رنگ آن از قهوه‌ای تا سیاه متغیر است. این سوسک زیر بافت پوستی درختان رشد و از آوند آبکش آن تغذیه می‌کند. این تغذیه، فرایند گردش شیره نباتی را در درخت مختل کرده و به‌تدریج درخت را نابود می‌کند.
سوسکهای پوستی به‌واسطه هجوم گسترده به درختان در نواحی مختلف جهان، اخیراً به‌عنوان یک آفت جدی مورد توجه قرار گرفته‌اند. درختان ضعیف یا در حال مرگ و همین‌طور درختانی که تحت استرس زیستی شدید قرار دارند، بهترین هدف برای حمله این سوسکها محسوب میشوند. حضور سوسکهای پوست خوار در چوب‌های بریده‌شده از درختانی که به‌تازگی مرده‌اند و همین‌طور درختان قطع‌شده نیز متداول هستند.
این حشره بیشتربه رنگ قهوه ای دیده میشوند. بزرگترین عضو این گروه طولی به اندازه ۸ میلی متر دارد. با وجود اندازه کوچک سوسکهای پوستخوار باهمکاری ویک حمله همه جانبه می توانندبر درخت غلبه کنند.دراین گونه از سوسکها ابتدا جنس نر واردپوست شده وخودرابه آوندهای آبکش میرسانندوباانتشارفرمون باعث جلب توجه دیگر سوسکهارامیکند. وبعد از آن جنس ماده راه خود به داخل پوست بازکرده وباجنس نر تشکیل یک حفره مینمایند ودرآن محل اقدام به تخم گذاری میکنند.پس از تفریق تخمها لاروها اقدام به هضم وتغذیه از آوندهای آبکش مینمایند ودرهمین حال حفره اولیه ایجاد شده رابا ایجاد دالانهایی گسترش میدهند وپس از گذراندن یک دوره شفیرگی به سوسک بالغ تبدیل میشوند که درنهایت حفر این کانالها به علت از بین رفتن آوندهای آبکش باعث مرگ درخت میگردد
مرفولوژی:
حشرات کامل به رنگ قهوه ای متمایل به تیره به طول ۳/۵ تا ۴/۵ میلیمترهستند در جنس نر و ماده چهار عدد خاردر طرف داخلی فرورفتگی انتهایی هریک از بالپوش ها دیده می شود.که خار سوم بلندتر و در انتها متورم شده است. درحشرات نر پیشانی براق و دارای خط برجسته ی طولی کوچکی میباشد. تخم ها بیضی به رنگ سفید،لاروها تا حدودی خمیده و سفیدرنگ،سر لاروها قرمز مایل به قهوه ای،شفیره سفید مایل به زرد و طول آن به اندازه ی طول حشره ی کامل است.
زیست شناسی:
حشرات کامل در حدود اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد ظاهر می شوند.سوسک های نر زودتر خارج شده و پوست درختان را سوراخ می کنند.سوسک های ماده بعدا از همین سوراخ ها نفوذ می کنند.حشرات کامل نسل جدید در تیر تا مرداد ظاهر می شوند.نسل دوم آن ها روی بقایای گیاهی فعالیت می کند.تخم ها بعد از ۷تا۹ روز تفریخ می شوند.
خسارت:
این آفت بیشتر در قسمت های پائینی تنه درختان وبعضا در قسمتهای انتهایی و رو به آفتاب تاج درختان میزبان و بر روی شاخه های ضخیم فعالیت می کند.از علائم آلودگی به این آفت وجود دالانهای ستاره ای شکل بر روی پوست درختان میزبان میباشد که از دالان های شفیرگی منشعب شده اند.
چرخه زندگی سوسک پوستخوار
گفتیم که سوسکهای ماده با ایجاد تونل‌هایی زیر پوست درخت، تخم‌ریزی میکنند. سوسکهای نوزاد بعد از بیرون آمدن از تخم، دارای تنه‌ی سفید و سر قهوه‌ای رنگ هستند و پا ندارند. آن‌ها نیز هم‌زمان با تغذیه و رشد تدریجی، زیر پوست درخت تونل‌های مارپیچ ایجاد میکنند. بعد از رسیدن به دوران بلوغ، سوراخ‌های گرد کوچکی روی پوست می‌سازند و از طریق این سوراخ‌ها از پوست درخت بیرون می‌آیند.
نشانه‌های هجوم سوسک پوستخوار
هجوم سوسکهای پوست خوار معمولاً از طریق مشاهده فضله‌ی پودر مانند در زیر پوست درختان که بعضاً به خاک‌اره شبیه است، تشخیص داده می‌شود. سوسکها هم‌زمان با جویدن پوست درخت و ایجاد تونل، این فضله‌ها را دفع میکنند. دیدن سوراخ‌هایی برآمده و ساچمه‌ای شکل روی پوست درخت به معنای فعالیت سوسکها در گذشته است.
این سوراخ‌ها در اغلب اوقات، زمانی ایجاد میشوند که سوسک قصد خروج از چوب آلوده و یافتن میزبان جدید را دارد. تونل‌های پیچ‌درپیچ کوچکی که با عرض کمتر از 3 میلی‌متر زیر پوست شُل درخت وجود دارند، مسیر تغذیه سوسکها را نشان میدهند.
مقابله با سوسکهای پوست خوار
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید درباره سوسک پوست خوار بدانیم این است که متاسفانه نجات درخت از این آفت، تقریباً غیرممکن است. در اغلب مواقع، بعد از استقرار سوسکها درون درخت آلوده، دیگر نمی‌توان آن‌ها را کنترل کرد و وضعیت درخت را بهبود بخشید. تنها کاری که در مواجهه با سوسکهای پوست خوار می‌توان انجام داد، هرس اندام‌ها و قطع درختان آلوده و نهایتاً دور ریختن آن‌هاست.
با توجه به شانس کم نجات درختان، پیشگیری از ابتلای آن‌ها به آفت در اولویت قرار دارد. ازآنجایی‌که ضعف درونی درخت، دروازه هجوم سوسکهای پوست خوار است، کلید پیشگیری از این تهاجم تقویت بنیه‌ی درخت است. اگر نشانه‌هایی از بیماری و ضعف در درخت می‌بینید، بلافاصله به دنبال چاره باشید. شما می‌توانید از طریق اقداماتی مثل تغییر مکان کاشت درخت، مالچ پاشی، آبیاری، هرس اصولی و بدون آسیب و ... ریسک حمله سوسکهای پوست خوار را به حداقل برسانید.
ازجمله دیگر روش‌های پیشگیری از هجوم سوسک پوستخوار عبارتند از:
• استفاده از تله نوری
• بهره‌گیری از شکارچیان طبیعی آفات
• سم‌پاشی در اولین مراحل رشد کرمینه (سوسکهای نوزاد)
با وجود اینکه روش‌های فوق ممکن است مؤثر باشند، مجدداً تأکید می‌کنیم هیچ راهی ثمربخش‌تر از ارتقای بنیه‌ی خود درخت نیست.
