یاس هلندی درختچه‌ای همیشه‌سبز با گل‌های زیبا و خوشبو است. امروزه استفاده از گیاهان زینتی در ورودی خانه‌ها یا فضای سبز ویلا‌ها و پارک‌ها رواج بسیاری دارد. اما به‌تازگی اغلب افراد ترجیح می‌دهند از گیاهان همیشه‌سبز و خصوصا گلدار برای این منظور استفاده کنند.
تکثیر تا نگهداری یاس هلندی
یاس هلندی؛ از تکثیر تا نگهداری با زبان ساده
از مزایای مهم این‌گونه گیاهان، زیبایی و سرسبزی آن‌ها در تمام فصول سال حتی در زمان یخبندان و سرمای شدید است.
این‌گونه گیاهان اغلب مقاوم بوده و نگهداری از آن‌ها به‌راحتی امکان‌پذیر است. هم‌چنین در برابر تغییرات آب و هوایی حتی در موارد شدید از خود حساسیت نشان نمی‌دهند. یکی از زیباترین گیاهان همیشه‌سبز یاس هلندی است که در این مقاله به معرفی و طریقه تکثیر و نگهداری از آن خواهیم پرداخت.
آشنایی با یاس هلندی
این گیاه از خانواده یاس‌ها بوده و بومی کشور ژاپن است. اما در کشور‌های چین، کره و بخش شرقی روسیه نیز به وفور دیده می‌شود. در اواخر بهار (خرداد‌ماه) و اوایل تابستان گل‌هایی کوچک و معطر به رنگ سفید یا قرمز می‌دهد. نام انگلیسی آن Ivory Silk Tree Lilac و نام علمی آن Ligustrum texanum است.
برگ‌هایی ضخیم، واکسی و براق با رشد نسبتا سریع دارد. این ویژگی در کنار پرپشتی و مقاومت آن در برابر بی‌آبی، آن‌را برای ساخت پرچین و پر کردن فضاهای وسیع در باغچه‌های بزرگ مناسب کرده است. علاوه بر این قابلیت هرس بالایی داشته و همین امر آن‌را گزینه‌ای ایده‌آل برای فرم‌دهی و زیبا سازی فضای سبز تبدیل کرده است.
انواع یاس هلندی
این درختچه زیبا بر اساس رنگ گل‌ها به دو نوع گل قرمز و سفید تقسیم می‌شود. نوع قرمز آن رشد متوسطی به‌صورت عمودی داشته و به عنوان درختچه در فضای سبز پارک‌ها، خیابان‌ها، ساختمان‌های اداری و مسکونی استفاده می‌شود. از این گیاه هم‌چنین برای زیباسازی بالکن‌ها، حیاط‌خلوت، روف‌گاردن و… نیز می‌توان استفاده کرد.
یاس هلندی مناسب دیوارکشی
از نوع سفید آن بیشتر در ساخت دیوار‌های سبز و پر کردن فضاهای دور از دسترس مانند حیاط خلوت استفاده می‌شود. این نوع یاس به دلیل تراکم بالای برگ‌ها و رشد سریع آن‌ها گزینه مناسبی برای دیوارکشی است.
نگهداری یاس هلندی
این گیاه نیز مانند سایر گیاهان برای شادابی، رشد و گلدهی بهتر باید در شرایط مطلوب خود قرار گیرد که در ادامه به مهم‌ترین موارد می‌پردازیم:
- خاک: همان طور که می‌دانید این درختچه توانایی رشد در گلدان و باغچه را دارد. اگر در زمین کاشته شود بهتر است از کود گاوی پوسیده برای تقویت خاک آن استفاده کرد. اما کاشت آن در گلدان به ترکیبی از خاک برگ، ماسه، پرلیت و کوکولیت نیاز دارد. دوران کود‌دهی در این گیاه پس از اتمام گلدهی و به منظور بالا بردن تعداد گل‌ها و کیفیت بهتر آن‌ها در سال بعد صورت می‌گیرد.
- آبیاری: براق بودن و حالت واکسی داشتن برگ‌های این گیاه موجب انعکاس نور شده و نیاز گیاه را به آب کمتر می‌کند. در حالت عادی به‌طور متوسط هفته‌ای یک مرتبه باید گیاه سیراب شود اما این مقدار با توجه به دما و رطوبت هوا متغیر است. هم‌چنین آرایش برگ‌ها و محل کاشت نیز در میزان آبیاری مؤثر است. در مورد نهال‌های تازه کاشته شده این میزان آبیاری دو مرتبه در هفته همراه با غبارپاشی است.
- دما: مقاومت این گیاه در فصول مختلف و سرما و گرمای محیط بالا است. البته در مناطق سردسیر و هنگام یخبندان بهتر است برای پیشگیری از یخزدگی، روی آن با نایلون پوشیده شود.
- نور: با اینکه برگ‌های شفاف این گیاه در برابر نور مستقیم آفتاب مقاومت زیادی دارند اما گیاهی سایه‌دوست بوده و بهتر است اغلب ساعت‌های روز در سایه باشد.
شیوه‌های تکثیر یاس هلندی
این گیاه با کاشت بذر، قلمه زدن، خوابندن و پیوند زدن قابل تکثیر است. اما اغلب از روش قلمه زدن و کاشت بذر برای تکثیر آن استفاده می‌شود.
- کاشت بذر: در این روش نخست بذر‌های تهیه شده را به مدت یک شبانه‌روز در آب ولرم خیسانده و در این مدت دو مرتبه آب آن‌را تعویض می‌کنیم. سپس بذر‌ها را در عمق یک سانتی متری از سطح خاک می‌کاریم. خاک مناسب برای کاشت این نوع بذر مخلوطی از ماسه و کود پوسیده است.پس از آن نوبت آبیاری است که حساس‌ترین بخش کار نیز به‌شمار می‌رود.
در این مرحله از کار، نمدار کردن خاکی که بذر‌ها در آن کاشته شده کافی است. از مرحله کاشت تا هنگام جوانه زدن بذر‌ها حدود دو ماه زمان لازم است.
برای دستیابی به نتیجه مطلوب بهتر است بذر‌های کاشته شده در محلی نسبتا گرم باشند.
پس از اینکه جوانه‌ها دارای چند برگ شدند، می‌توانیم نشاها را به محل اصلی منتقل کنیم.
- قلمه‌زنی: مناسب‌ترین زمان برای قلمه زنی یاس هلندی اوایل پاییز است. در این روش نخست شاخه‌ای سالم که هیچ‌گونه آفت یا خراشی نداشته باشد را انتخاب کرده و دو یا سه بند اول را جدا می‌کنیم. (بهتر است در صورت وجود برگ‌های اضافه آن‌ها را از شاخه انتخاب‌شده جدا کنیم تا تمرکز و انرژی گیاه صرف ریشه‌زنی شود)
طول قلمه باید بین ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متر بوده و توسط قیچی یا چاقویی که از قبل ضدعفونی شده است بریده شود.
در مرحله بعد قلمه‌ها را در ماسه شسته یا کمپوست مخصوص قرار می‌دهیم. در این روش نیز مانند کاشت بذر، آبیاری صحیح نقش مهمی در به‌دست آوردن
نتیجه مطلوب و ریشه‌زنی قلمه‌ها دارد. خاکی که قلمه‌ها در آن قرار دارند باید همیشه مرطوب باشد. از طرفی آبیاری باید به انداره‌ای باشد که حالت باتلاقی ایجاد نشود.
گلدان‌های حاوی قلمه تا زمان ریشه زنی که حدودا بین ۴ تا ۶ هفته به‌طول می‌انجامد، باید در جای گرم و دور از تابش مستقیم آفتاب باشند.
پس از طی این زمان و ریشه زنی می‌توان گیاهان جدید را به محل اصلی منتقل کرد.
دلایل خشک شدن یاس هلندی و از بین رفتن یاس هلندی
اغلب گیاهان پس از جابه‌جایی دچار شوک شده و ممکن است دوره‌ای کوتاه دچار ریزش برگ و گل شوند. یاس هلندی یکی از گیاهانی است که اغلب در گلخانه‌های شمال کشور تکثیر و پرورش می‌یابد. به همین دلیل ممکن است پس از جابه‌جایی و انتقال به استان‌های دیگر دچار شوک شده و خشک شود.
به منظور پیشگیری از خشک شدن گیاه بهتر است شرایط ایده‌آل برای نگهداری پیش‌بینی شود. این شرایط شامل قرار دادن آن در سایه، تغذیه، آبیاری، غبارپاشی و زهکشی مناسب است.
خواص یاس هلندی
این گیاه در طب سنتی دارای خواص زیادی بوده و در درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. جالب است بدانید برگ، ساقه، میوه و ریشه آن قابل استفاده است. برخی افراد از جوشانده شاخ و برگ آن دارویی تهیه می‌کنند که برای بالا بردن سیستم ایمنی مبتلایان به سرطان یا افرادی که به بیماری Ms مبتلا هستند مفید است. از شاخ و برگ این گیاه هم‌چنین در درمان وزوز گوش، سرگیجه و درد عضلات نیز استفاده می‌شود. البته این ادعا یا توصیه مصرف را دکتر گیاه تایید یا تکذیب نمی کند .
علاوه بر این گل آن برای درمان عوارض یائسگی کاربرد دارد.
این گیاه خواص ضد‌باکتری و ضد‌ویروسی داشته و برای بهبود دید چشم و پیشگیری از سفید شدن زودرس موها مؤثر است.
استفاده آن در موارد درمانی هیچ‌گونه عوارضی ندارد با این‌حال مصرف این دارو‌ها در موارد یاد شده باید زیر نظر افراد باتجربه صورت گیرد.
هرس یاس هلندی:
این گیاه زیبا قابلیت زیادی برای هرس کردن داشته و به‌راحتی توسط افراد کارآزموده به اشکال مختلف توپی و پایه‌ای، پیوندی تبدیل می‌شود.
بهترین زمان برای هرس کردن آن اواخر تابستان و پس از اتمام دوره گلدهی است. در این زمان تمام شاخه‌های آسیب‌دیده یا دچار مشکل آفت‌زدگی و… از گیاه اصلی جدا می‌شود. این‌کار به سلامت و گلدهی بهتر و بیشتر در سال آینده کمک می‌کند.
