حشره کش
انتخاب هوشمندانه و استفاده ایمن از حشره‌کش ها در محیط‌های مختلف
حشره‌کش‌ها محصولاتی هستند که برای کنترل و مدیریت جمعیت حشرات مختلف در محیط‌های کشاورزی، خانگی، صنعتی و دیگر مکان‌ها استفاده می‌شوند. این محصولات به شکل‌ها و انواع مختلفی عرضه می‌شوند، از جمله اسپری‌ها، پودرها، مایعات، قرص‌ها و فرمولاسیون‌های دیگر.
حشره کش‌ها موادی هستند که برای از بین بردن حشرات استفاده می‌شوند و شامل اویوئیدها و لاروییدها هستند که به ترتیب در برابر تخم حشرات و لاروها استفاده می شوند. برخی از محققین معتقدند که حشره کش ها عامل اصلی افزایش بهره وری کشاورزی قرن بیستم هستند. می‌توان گفت تقربیا همه حشره کش ها توانایی چشمگیری در تغییر اکوسیستم را دارند، با این حال بسیاری از این سموم برای انسان و حیوانات سمی هستند لذا باید خرید سم مذکور با احتیاط انجام شود.
در زیر به توضیحات کامل و جامع درباره حشره‌کش‌ها می‌پردازیم:
اجزای اصلی حشره‌کش‌ها:
- مواد فعال:
- این اجزای اصلی حشره‌کش، ترکیبات شیمیایی هستند که مسئول اثربخشی حشره‌کش هستند. مثال‌هایی از مواد فعال شامل پیرتروئیدها، ارگانوفسفره ها و نیکوتینوئیدها می‌باشند.
- مواد حامل (اجزای غیرفعال):
- مواد حامل در حشره‌کش‌ها موادی هستند که مواد فعال را حمل کرده و توزیع آنها را افزایش می‌دهند. این مواد می‌توانند مایع، پودر، یا دیگر فرم‌ها باشند.
- مواد تثبیت‌کننده (اجزای غیرفعال):
- این مواد در ترکیبات حشره‌کش برای حفظ استحکام و پایداری فرمولاسیون به کار می‌روند.
انواع حشره‌کش‌ها:
به طور کلی می‌توان حشره کش‌ها را در دو دسته تقسیم بندی کرد:
-
حشره کش‌های سیستمیک:
این دسته از حشره کش‌ها اثر طولانی مدت دارند.
-
حشره کش‌های تماسی:
این حشره کش‌ها هیچگونه فعالیت باقیمانده‌ای ندارند و اثر آنها لحظه‌ای است. - می توانیم حشره کش ها را در دسته بندی های زیر نیز تقسیم کنیم:
-
حشره‌کش‌های شیمیایی:
- محصولات شیمیایی با اجزای فعال شیمیایی برای کشتن حشرات یا جلوگیری از رشد آنها. مثال: پیرتروئیدها، ارگانوفسفره ها.
-
حشره‌کش‌های زیستی:
- حاوی ارگانیسم‌ها یا ترکیبات طبیعی هستند که به صورت زنده یا غیرزنده به عنوان مواد فعال عمل می‌کنند. مثال: باکتری‌ها، قارچ‌ها.
-
حشره‌کش‌های آلی:
- محصولاتی که از مواد آلی طبیعی مانند روغن‌ها، صابون‌ها، یا نمک‌ها تهیه شده‌اند. معمولاً کمتر سمی هستند.
نکات مهم در استفاده از سموم حشره کش:
- استفاده صحیح:
- حشره‌کش‌ها باید به صورت صحیح و با رعایت دستورالعمل‌های تولیدکننده استفاده شوند.
- حفاظت از محیط زیست:
- انتخاب حشره‌کش‌ها با توجه به اثرات جانبی آنها بر محیط زیست و حیات وحش بسیار مهم است.
- مقاومت حشرات:
- نحوه عملکرد حشره کش ها به این صورت هست که یا حشرات را می‌کشند و یا آنها را غیرفعال می‌کنند.
- حشره کش ها ممکن است دفع کننده و یا غیر دافع باشند.
- حشراتی که به صورت اجتماعی زندگی می‌کنند، نمی‌توانند سموم غیر دافع را تشخیص دهند و به راحتی به سمت آنها می‌روند و به بدن خود حشره کش می گیرند و آن را به لانه هایشان منتقل کرده و با گذشت زمان، همه مورچه ها را از بین می‌برد.
- این روش معمولا کندتر از برخی روش های دیگر است، اما معمولاً کلونی مورچه ها را کاملا از بین می‌برد.
- استفاده مداوم و یکنواخت از یک نوع حشره‌کش ممکن است منجر به مقاومت حشرات شود. بنابراین، تغییرات در حشره‌کش‌ها و کنترل یکنواخت حشرات ضروری است.
- تست قبلی:
- قبل از استفاده یا انتخاب حشره‌کش، تست کوچکی در یک قسمت کوچک از نباتات یا سطح مورد نظر انجام دهید تا اثرات جانبی یا آسیب به گیاهان مورد بررسی شود.
با توجه به این که مواد فعال و فرمولاسیون‌ها متنوع هستند، استفاده از حشره‌کش‌ها نیاز به درک دقیق از نیازها و مشکلات محیطی خاص دارد. در هر صورت، رعایت دقیق اصول بهداشت و ایمنی محیط زیستی در استفاده از حشره‌کش‌ها بسیار حائز اهمیت است.
بهترین حشره کش‌ها
تعیین قوی‌ترین سم حشره‌کش به معنای دقیق یک امر پیچیده است، زیرا این موضوع به عوامل مختلفی از جمله نوع حشره، مقدار استفاده، محل کاربرد و تأثیرات جانبی بستگی دارد. در زیر، تعدادی از معروف ترین و مؤثرترین حشره‌کش‌ها به عنوان نمونه آورده شده‌اند:
- پیرتروئیدها:
- مثال: دلتامترین، حشره کش پرمترین، سایپرمترین.
- بسیار مؤثر در کنترل مورچه، کنه، سوسک، مورچه، و غیره.
- دلتامترین:
- این حشره کش جذب پوستی و گوارشی دارد. این سم کانال‌های سدیمی را در سیستم عصبی مرکزی باز نگه می‌دارند و به این ترتیب باعث مرگ آفت می‌شوند. این سم بیشتر بر روی حشرات برگ‌‌خوار، سن‌‌ها و برخی آفات مکنده اثر دارد و به صورت امولسیون شونده در بازار موجود است.
- ارگانوفسفره ها:
- مثال: مالاتیون، کلرپیریفوس، دیازینون، اتیون
- کاربرد گسترده در کنترل سوسک، مورچه، مگس، کنه و حشرات دیگر.
- دیازینون دیگر منسوخ شده بهتر است برای مقابله با حشرات، از جایگزین‌های دیازینون، مثل پیرتروئیدها یا اعضای دیگر این خانواده استفاده کنید.
- حشره کش پروفنوفوس: پروفنوفوس یک ترکیب شیمیایی از گروه ارگانوفسفره‌ها (Organophosphates) است که به عنوان ماده فعال در حشره‌کش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب معمولاً به عنوان یک مهارکننده آنزیم استیل کولین استراز عمل می‌کند که موجب ایجاد نقص در انتقال سیگنال عصبی می‌شود. پروفنوفوس به صورت مایع یا دیگر فرمولاسیون‌ها در بازار عرضه می‌شود. سم پروفنوفوس به‌عنوان لاروکش شناخته شده و اثری سریع، طولانی، قوی و گسترده بر روی آفات مکنده دارد.
- حشره‌کش‌های زیستی:
- مثال: باکتری‌ها مثل نماتدها، قارچ‌ها و باکتری ها
- این حشره‌کش‌ها از اجزای زیستی برای کنترل حشرات استفاده می‌کنند.
- آبامکتین:
- آبامکتین یکی از سموم حشره‌کش است که بر روی حشرات و کنه‌ها اثر می‌گذارد و در گروه آورمکتین جای دارد. آورمکتین از راه گوارشی وارد شده و باعث از بین رفتن حشرات می‌شود. این سم باعث افزایش ماده‌ای به نام GABA یا گاما آمینو بوتیریک اسید در بدن حشره می‌شود. این ماده باعث اختلال در سیستم عصبی جاندار شده و منجر به مرگ آن می‌شود. آبامکتین روی مرکبات، سبزیجات و صیفی‌جات اثر می‌گذارد و آفت‌هایی مثل کنۀ زنگار یا کنۀ نقره‌‌ای و مگس مینوز را از بین می‌برد.
حشره کش اسپینوساد:
اسپینوساد (Spinosad) یک سم طبیعی می باشد که از تخمیر بی هوازی توسط باکتری های مفید خاکزی (ساکاروپلی سپورا) تولید می شود. بنابراین مانند سموم شیمیایی عوارض گسترده ای ندارد. حشره کش اسپینوساد تماسی و گوارشی می باشد. و این حشره کش مراحل مختلف زندگی بسیاری از آفات به ویژه لارو پروانه ها (شب پره) را در محصولات مختلف کنترل می کند. اسپینوساد سازگاری خیلی خوبی با محصولات گوناگون ( زراعی، سبزی و صیفی، درختان میوه و…) دارد.
- نئونیکوتینوئیدها:
حشره کش ایمیداکلوپراید
سم ایمیداکلوپراید با نام تجاری کنفیدور از سموم حشره‌کش دستۀ نئونیکوتینوئید محسوب می‌شود و به دو شکل مایع و پودری در بازار موجود است. این سم حشره کش قوی جزو سموم سیستمیک بوده و جذب پوستی و گوارشی دارد. سم بعد از ورود به بدن جاندار، بر روی گیرنده‌های نیکوتینیک استیل کولین سیستم عصبی مرکزی آن اثر گذاشته و باعث از بین رفتن آفت می‌شود.
سم مایع ایمیداکلوپراید روی آفات مکنده از جمله شته، تریپس، زنجرک، مگس سفید، پروانه‌ها و مگس‌های مینوز و سوسک‌های ریز اثر می‌گذارد. از این نوع سم برای محصولاتی مانند پسته، توتون، پنبه، هلو و مرکبات استفاده می‌شود.
سم پودری اثر ماندگارتری در خاک داشته و به همین دلیل برای کنترل آفات موجود در خاک و همچنین برای ضدعفونی بذرهای مختلف قبل از کشات استفاده می‌شود. ایمیداکلوپراید پودری برای محصولاتی مثل پنبه، چغندر قند، کلزا و سیب‌زمینی کاربرد دارد.